Với những nơi thường xuyên xảy ra lũ lụt thì các giải pháp kiến trúc chống lũ rất cần thiết. Các biện pháp này phải phù hợp với những yêu cầu cơ bản của nhà chống lũ. Cụ thể là các yêu cầu về: khả năng phòng chống lũ lụt; thiết kế đơn giản, chi phí thấp; tính linh hoạt cao; tính xã hội hóa cao. Những giải pháp đưa ra đã được đúc rút từ kinh nghiệm chống lũ và học hỏi kinh nghiệm thành công tại các quốc gia khác. Nhiệm vụ của các nhà thiết kế là vận dụng một cách linh hoạt. Sao cho phù hợp với điều kiện của gia đình và địa phương.
Mục Lục
Những yêu cầu cơ bản đối với nhà chống lũ
Có khả năng phòng chống lũ lụt
Đúng như tên gọi, nhà chống lũ nhất định phải có khả năng phòng chống lũ lụt hiệu quả. Công trình cần có khả năng chịu được đỉnh lũ cao. Tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và có tính tùy biến cao, chống nóng, chống lạnh tốt.
Thiết kế đơn giản, chi phí thấp
Thực tế cho thấy, điều kiện kinh tế của người dân vùng lũ thường rất khó khăn. Do đó, chi phí xây dựng nhà chống lũ nên ở mức thấp nhất có thể. Sao cho phần lớn người dân đều có khả năng chi trả. Ngay từ khâu thiết kế, đội ngũ kiến trúc sư và những người có chuyên môn, kinh nghiệm. Cần tính toán phương án tiết kiệm tối đa chi phí cho dầm, cột sàn mà vẫn đảm bảo tính bền vững cho công trình. Cần tận dụng tối đa vật liệu có sẵn tại địa phương như tre, gỗ, rơm rạ để giảm thiểu chi phí.
Thậm chí, với bản thiết kế đó, người dân có thể tự tổ chức thi công xây dựng. Để giảm thiểu chi phí thuê nhân công. Kinh tế và bền vững hơn, mô hình nhà chống lũ nên được sản xuất lắp ghép hàng loạt theo kiểu nhà mô-đun hoặc nhà in 3D.
Tính linh hoạt
Nhà chống lũ nên được áp dụng đại trà. Cho các hạng mục công trình khác trong khuôn viên nhà ở của người dân. Như chuồng gia cầm, gia súc. Đặc biệt, cần có giải pháp để biến những ngôi nhà hiện hữu thành nhà phòng, chống lũ lụt khi cần. Mà không làm thay đổi kết cấu, kiến trúc.
Tính xã hội hóa cao
Mô hình nhà chống lũ lụt nên được triển khai xây dựng trên diện rộng. Có khả năng áp dụng cho nhiều vùng miền ven biển hoặc nơi thường xuyên xảy ra mưa bão, ngập lụt. Để loại hình nhà ở đặc thù này trở nên phổ biến. Thì hình khối kiến trúc cần đơn giản. Ưu tiên sử dụng vật liệu thông dụng, linh hoạt. Kết cấu phổ thông, dễ xây dựng và thi công nhanh chóng.
Thiết kế nhà chống lũ cần hướng tới tính xã hội cao. Để người dân có thể chủ động xây dựng với sự trợ giúp của cộng đồng. Trên cơ sở gợi ý thiết kế của kiến trúc sư, người dân có thể tự xác định vị trí thích hợp để xây dựng. Thậm chí, mọi người có thể tự tổ chức thi công bằng các phương pháp thủ công.
Các giải pháp kiến trúc chống lũ hiệu quả
Giải pháp kiến trúc nâng cao độ công trình trên mức lũ
Để bắt đầu, các kiến trúc sư nên xây dựng cấu trúc căn nhà trên mực nước lũ. Để giảm thiểu thiệt hại nếu lũ lụt xảy ra. Cao trình mực nước lũ cho các khu vực cụ thể có thể được tìm thấy trên mạng. Bằng cách sử dụng các chương trình chẳng hạn như Cao trình Lũ lụt Cơ sở Ước tính bởi FEMA. Với thông tin này, các kiến trúc sư có thể phân biệt được độ cao để nâng tòa nhà. Và họ nên làm như vậy bằng phương pháp nào.
Một cách nâng cao phổ biến là xây dựng cấu trúc trên cột hoặc nhà sàn. Trong các trường hợp khác, nền móng vững chắc có thể được nâng lên cao hơn. Để biết thêm thông tin cụ thể về những việc cần làm, các kiến trúc sư nên đánh giá lịch sử khí hậu và lũ lụt của khu vực đó. Và tham khảo thông tin có sẵn trên mạng như sách hướng dẫn về xây dựng ven biển nói riêng.
Giải pháp kiến trúc sử dụng vật liệu chống lũ
Vật liệu chống lũ là những vật liệu có thể tiếp xúc với nước lũ trong ít nhất 72 giờ mà không bị hư hại đáng kể. Nước lũ có thể là thủy tĩnh (nước đọng) và thủy động lực (nước chảy). Và trong hầu hết các trường hợp, tường móng bị dịch chuyển, kết cấu sụp đổ, bể chứa nhiên liệu bị cuốn trôi…
Để ngăn ngừa những hư hỏng này, vật liệu chống ngập phải bền và chịu được độ ẩm cao. Tiêu biểu như bê tông, gạch tráng men, bọt cách nhiệt, các phần cứng bằng thép, ván ép được xử lý bằng áp lực và ván ép biển, gạch men, keo chống nước, sơn bột tĩnh điện epoxy polyester…
Giải pháp kiến trúc sử dụng lớp phủ, chất bịt kín và veneer chống thấm
Có hai loại chống ngập khác nhau: khô và ướt. Chống ngập khô ngăn chặn sự xâm nhập của nước lũ. Trong khi chống ngập ướt cho phép nước lũ tràn vào nhà. Các lớp phủ, chất bịt kín và ván mỏng chống thấm thuộc về phương án trước. Vì chúng ngăn nước xâm nhập vào bên trong. Ván chống thấm có thể bao gồm một lớp gạch được bọc bởi màng chống thấm. Bịt kín các bức tường bên ngoài chống lại sự xâm nhập của nước.
Trong các bức tường bên trong, các kiến trúc sư nên sử dụng các ô bịt kín bằng bọt cách nhiệt. Có thể rửa được ở những khu vực dưới mực nước lũ. Tương tự, các lớp phủ và chất bịt kín có thể được áp dụng cho nền móng, tường, cửa sổ và cửa ra vào. Để ngăn nước lũ tràn vào nhà qua các vết nứt. Vì các khe hở này hiếm khi được thiết kế để ngăn kín nước hoặc chịu tải trọng lũ như chúng vốn phải có.
Giải pháp nâng cao vị trí lắp đặt hoặc sử dụng biện pháp chống ngập cho thiết bị trong nhà
Đặt thiết bị dịch vụ trên mức chống ngập nói chung là cách tốt nhất để bảo vệ nó. Các thiết bị đó bao gồm hệ thống sưởi, thông gió, điều hòa không khí (HVAC), thiết bị hệ thống ống nước, thiết bị cố định đường ống dẫn nước, hệ thống ống dẫn và thiết bị điện bao gồm bảng dịch vụ, đồng hồ, công tắc và ổ cắm.
Nếu các bộ phận này bị ngập trong nước lũ thậm chí trong một thời gian ngắn. Chúng có thể bị hư hỏng nặng và cần được thay thế. Các thiết bị điện nói riêng có thể tiềm ẩn nguy cơ hỏa hoạn nếu bị đoản mạch. Tốt nhất là các bộ phận này được đặt cao hơn mực nước lũ. Nhưng nếu cần, chúng có thể được thiết kế để ngăn ngừa thiệt hại do lũ lụt. Cho dù thông qua vỏ chống thấm, rào chắn; lớp phủ bảo vệ hoặc các kỹ thuật khác để bảo vệ các bộ phận dễ bị tổn thương. Các kiến trúc sư nên tham khảo yêu cầu cụ thể được quy định tại từng thành phố.
Giải pháp kiến trúc neo chặt các thùng chứa nhiên liệu
Các thùng chứa nhiên liệu không được neo chặt rất dễ bị nước lũ di chuyển. Có thể làm bể thùng chứa va vào tường, làm hỏng các tài sản khác. Và gây ô nhiễm nếu dầu tràn ra ngoài mặt nước. Ngay cả bể chôn lấp cũng có thể bị đẩy lên mặt nước do lực nổi. Do đó, bắt buộc các thùng nhiên liệu phải được neo chặt. Bằng cách gắn chúng vào các tấm bê tông đủ nặng để chống lại lực nước lũ. Hoặc bằng cách luồn dây đai lên chúng và gắn chúng vào các mỏ neo trên mặt đất.
Giải pháp lắp đặt thông hơi sát chân tường hoặc máy bơm bể chứa
Một ví dụ về chống ngập ướt là lắp đặt các lỗ thông hơi sát chân tường. Cho phép nước lũ chảy qua nhà thay vì đọng lại xung quanh nhà. Mặc dù giải pháp này có vẻ phản trực giác. Do những thiệt hại mà nó có thể gây ra cho phần bên trong ngôi nhà. Nhưng nó thực sự cung cấp một lối thoát cho nước lũ. Và làm giảm áp lực và thiệt hại mà nước lũ gây ra trên cửa sổ và tường.
Nếu nội thất – thường là tầng hầm phụ – được chuẩn bị bằng vật liệu chống lũ lụt, lỗ thủy tĩnh và thiết bị chính được bảo vệ. Thiệt hại có thể được hạn chế, mặc dù sẽ phải dọn dẹp ngôi nhà sau lũ. Tương tự, máy bơm bế chứa là một loại thiết bị dùng để bơm nước ra khỏi các tầng hầm. Nơi thường xuyên xảy ra ngập lụt. Máy bơm bể chứa có pin dự phòng được khuyến khích sử dụng. Để cho phép chúng tiếp tục hoạt động khi mất điện.
Giải pháp kiến trúc xây dựng các rào chắn bền vững
Đặt một hàng rào cố định xung quanh công trình có thể ngăn nước lũ tràn vào bên trong. Các rào chắn như vậy nên là tường chắn lũ làm bằng bê tông hoặc bằng gạch xây. Hoặc là đê làm bằng các lớp đất nén có lõi không thấm nước. Mặc dù giải pháp này có vẻ như là đơn giản nhất và rõ ràng nhất. Nhưng cả tường và đê chắn lũ đều yêu cầu sự bảo trì ở quy mô lớn. Làm đê cũng đòi hỏi một khối lượng đất đáng kể và phù hợp.
Giải pháp lắp đặt van xả ngược
Các van xả ngược của hệ thống cống ngăn không cho nước thải tràn vào nhà. Ở một số khu vực dễ xảy ra lũ lụt, vấn đề này là phổ biến. Có thể gây ra thiệt hại khó sửa chữa và nguy hiểm cho sức khỏe của người chủ nhà. Nói chung, van cổng được ưa thích hơn van bản lề. Vì chúng có khả năng bịt kín tốt hơn để chống lại áp suất lũ.
Giải pháp thay đổi hướng nghiêng của bãi cỏ khỏi ngôi nhà
Một phương pháp cuối cùng mà các kiến trúc sư có thể sử dụng để giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt là làm xây dựng bãi cỏ dốc dần từ vị trí ngôi nhà. Nếu bãi cỏ nghiêng về phía ngôi nhà, nước mưa sẽ đọng lại xung quanh nhà. Ngược lại, nghiêng ra ngoài sẽ làm trôi nước mưa. Để làm được điều này, bãi cỏ nên sử dụng loại đất nặng. Có chứa hàm lượng đất sét và cát. Cho phép dòng chảy trên bề mặt đổ vào một nơi thích hợp hơn như rãnh nước trên đường phố.